Hoại tử chỏm xương đùi ở người trẻ

Hoại tử chỏm xương đùi ở người trẻ

Hoại tử chỏm xương đùi (HTCXĐ) nếu trì hoãn điều trị có thể gây ra tàn tật, thậm chí tàn phế. Nhận biết sớm bệnh để có biện pháp can thiệp kịp thời là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ đôi chân.

Nguyên nhân chính dẫn đến hoại tử chỏm xương đùi ở người trẻ là gì? Yếu tố nguy cơ nào dẫn đến bệnh lý này?

• Hoại tử chỏm xương đùi (HTCXĐ) là kết quả của sự thiếu máu nuôi đến vùng chỏm – nơi xương đùi nối tiếp khung chậu để tạo nên khớp háng. Bệnh có thể là vô căn hoặc liên quan đến chấn thương trước đó. Đối với trường hợp không liên quan đến chấn thương, cơ chế bệnh sinh dẫn đến tình trạng trên vẫn chưa rõ ràng và các quan điểm hiện nay cho rằng có sự phối hợp giữa yếu tố di truyền, quá trình chuyển hóa, yếu tố tại chỗ ảnh hưởng sự cấp máu và stress cơ học dẫn đến bệnh. Đối với trường hợp liên quan đến chấn thương, ghi nhận tỉ lệ mắc bệnh cao theo sau các tình trạng chấn thương như gãy chỏm xương đùi (75 – 100%), gãy nền cổ xương đùi (50%), trật khớp háng (2 – 40%) trong khi tỉ lệ này rất thấp đối với gãy liên mấu chuyển.
• Nghiên cứu của một nhóm tác giả người Mỹ (2015) trên 235 bệnh nhân HTCXĐ dưới 35 tuổi cho thấy các đối tượng dùng corticosteroid (điều trị lupus ban đỏ hệ thống, bệnh ác tính của máu, hen suyễn mức độ nặng, …) chiếm tỉ lệ cao nhất với hơn 60%, theo sau là vô căn và hậu chấn thương với xấp xỉ 10% mỗi loại.
• Theo y văn, một số yếu tố nguy cơ của bệnh có thể kể đến như nghiện rượu, phơi nhiễm phóng xạ, dùng steroids, các bệnh về máu (lymphoma, bệnh hồng cầu hình liềm, …), tình trạng tăng đông máu.

Triệu chứng hoại tử chỏm xương đùi ở người trẻ sẽ có những biểu hiện gì? Có khác so với người lớn tuổi? Những triệu chứng này có thể xuất hiện ở giai đoạn đầu của bệnh hay không?

   HTCXĐ thường diễn tiến âm thầm, do đó bệnh thường không triệu chứng vào giai đoạn đầu khiến người bệnh khó phát hiện và chỉ đi khám khi đã vào giai đoạn muộn của bệnh. Đặc biệt các trường hợp liên quan chấn thương, các triệu chứng có thể bị chồng lấp. Biểu hiện của HTCXĐ không khác biệt ở người trẻ so với người lớn tuổi với đau khớp háng là triệu chứng nổi bật nhất. Đau có thể lan xuống đùi, ra sau mông, đau tăng khi mang vật nặng, đi lại nhiều, leo cầu thang. Một số trường hợp đau ngay cả khi nghỉ ngơi, đau về đêm. Diễn tiến nặng hơn có thể gây giới hạn vận động, đi lại.

Bệnh được phát hiện và điều trị ra sao?

Những triệu chứng thường gặp ở người bệnh hoại tử chỏm xương đùi gồm:

• Đau khớp háng: là triệu chứng chính, xuất hiện đầu tiên, có thể đau vùng mông, đùi, bẹn, dau khi vận động, đứng lâu và thuyên giảm khi nghỉ ngơi.
• Hạn chế vận động khớp háng: Cơn đau có thể khiến người bệnh gặp khó khăn khi vận động khớp háng như xoay trong, xoay ngoài, dạng hoặc khép. Đặc biệt, người hoại tử chỏm xương đùi rất khó ngồi xổm, gần như không thể thực hiện tư thế này.
• Vào giai đoạn nặng, cơn đau tăng dữ dội, hạn chế phần lớn những hoạt động khớp háng giới hạn vận động, đi lại, chân ngắn chân dài, tàn tật, ngồi xe lăn…

Chụp X quang khớp háng 2 bên để xem có hình ảnh HTCXĐ không

Chụp MRI: Nếu phim X quang nghi ngờ thì cần phải chụp MRI khớp háng để xác định chẩn đoán

Điều trị:

Điều trị nội khoa:

• Thuốc: Kháng viêm NSAID, thuốc loãng xương(bisphosphonates)
• Vật lý trị liệu
• Giảm áp lực lên xương: Không chơi thể thao cường độ cao: đá banh, bóng rổ…
• Không thuốc lá, bia rượu

Những phương pháp này có thể giúp giảm đau, làm chậm tiến triển bệnh

Điều trị phẫu thuật:

• Khoan giải ép chỏm xương đùi
• Đục xương chỉnh trục
• Thay khớp háng

Những biến chứng có thể xảy ra nếu không điều trị kịp thời và sau điều trị bệnh có tái phát?

• Nếu không điều trị kịp thời HTCXĐ theo diễn tiến sẽ gây đau đớn nặng nề, không đi lại được dẫn đến ảnh hưởng sinh hoạt, làm việc, nặng hơn sẽ gây ra tàn tật, đi chân thấp, chân cao, đi xe lăn.
• Việc phát hiện sớm giúp cải thiện và tăng tỉ lệ thành công trong điều trị.

Phòng ngừa hoại tử chỏm xương đùi?

• Để giảm thiểu nguy cơ mắc HTCXĐ, chúng ta cần:
• Ngưng sử dụng thuốc lá
• Tránh lạm dụng thức uống có cồn
• Đặc biệt hạn chế sử dụng thuốc corticosteroids. Chỉ nên dùng corticosteroids trong những trường hợp thực sự cần thiết để điều trị bệnh với liều lượng và thời gian cụ thể theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Tránh té ngã làm gãy xương vùng cổ xương đùi, nguy cơ HTCXĐ sau gãy cổ xương đùi rất cao